مردم شناسی
کردها از تبار ایرانی و بخش اصلی بازماندگان قوم ایرانی ماد هستند. مادهای آریایی پس از ورود به زاگرس اقوام بومی آنجا یعنی کاسیها و لولوبیها در لرستان دیگر اقوام آسیانی را در خود حل کردند و زبان ایرانی خود را در منطقه رواج کامل دادند. کتیبه های ایرانی 25000 ساله همگی حکایت از آن دارد که اتحاد بزرگی میان پارس و ماد وجود داشته است . این نکته امروز باید الگوی ملت ایران باشد تا باردیگر همچون دوره کوروش بزرگ و داریوش بزرگ - ایرانیان از همه اقوام و تیره ها دست اتحاد و یکی شدن به یکدیگر بدهند تا شکوه گذشته خویش را بازستانند و دست بیگانگان را از این سرزمینهای آریایی کوتاه کنند.
در کتیبه های سومری 2000سال قبل از میلاد از سرزمینی به نام « کاردا» نام برده شده است . كارداها همان هایی بودند که به گفته گزنفون مورخ یونانی راه را بر تیگلاث پیلسر شاه آشور که با قبایل گوتی در حال جنگ بود بستند و لشکر کشی او را به سوی دریای مدیترانه متوقف ساختند. گزنفون این قوم را کاردو مینامد. بنا بر نوشته های تاریخ نویسان و جغرافی دانان عرب , از قبیل لاهوری , طبری و ابن اثیر قبایلی که بعدا به نام کرد شناخته شدند بیشتر نواحی شرقی رود بوتان و سواحل شمالی دجله را تا نواحی جزیره (جزیره ابن عمر) متصرف شدند.
مادهای ایرانی و تاریخچه کرمانشاه
برای نخستین بار نام تیره آریایی ماد به نام آمادای در حملات آشوریان به نواحی کردستان کنونی ذکر شده است . بنابراین سند تاریخی حضور مادها در کرمانشاه و کردستان حداقل به بیش از 3000 سال پیش بازمیگردد که بیشتر در کوهستانهای زاگرس بوده است . در حادثه سقوط نینوا و انقراض دولت آشور بدست هوخشتره علل اصلی فتح آنجا اسبهای نیرومند سواره نظام ماد که در شهر باستانی نیشایی تربیت شده بودند ذکر شده است . باستان شناسان و خاور شناسان از زندگی دو طایفه پارس و کورد در این منطقه یاد کرده اند . استاد و دانشمند فقید رشید یاسمی در کتاب مشهور "کرد و پیشینه نژادی او" آورده است :
کورد آن شعبه نژادی ایرانی است که حاصل برادری ماد و پارس آریایی می باشد
کرمانشاه در متون کهن پهلوی منجمله کارنامه اردشیر بابکان که مهم ترین سند پهلوی جهان است به نام کردان شاه آورده شده است . کرمانشاه یا کردان شاه نامی است که بهرام چهارم ساسانی به روی آن گذاشته است . بهرام شاه 11 سال بر امپراتوری ساسانی شاهنشاهی کرد ( 388 تا 399 میلادی ) . سیستم حکومتی ایران باستان به این گونه بوده است که تمامی شهرها شاهی از همان منطقه داشته اند و همه شاهان زیر نظر شاه شاهان بوده اند که شاهنشاه نامیده می شده بوده است . کتب باستانی ایران ساخت کرمانشاه را به طهمورث دیو بند نسبت داده است . زبان کنونی مردمان کرمانشاه و کردستان بدون هیچ شک و شبهه ای از پهلوی و اوستایی ایران باستان گرفته شده است . مهم ترین سند ریشه پهلوی زبان کوردی سروده های باباطاهر عریان شاعر بلند آوازه ایران است که به لهجه محلی می باشد و از واژه های پهلوی یا همان کوردی امروزی استفاده کرده است .
ایل های کهن کرمانشاه
ایل جوانمرد ( 5 طایفه ) ییلاق و قشلاق جوانرود - انجیرک ششمیر - تایچوری
اورامان لهون ییلاق و قشلاق پاوه می باشد
سنقر کلیائی با 5 طایفه
احمدوند با 6 طایفه : میان دربند - کوه بلوچ ییلاق - امامزاده حسن - گچ - نفت شاه قشلاق میکنند
ثلاث با 3 طایفه : دولت آباد - پی نهر - میر آباد یلاق - پاویسی - ازکله - خان آشور قشلاق آنهاست
گوران قلی خان با 5 طایفه - پالان - والاهو بیله هو کهواره ییلاق - قلعه زنجیر - میر عصار - جیگران قشلاق آنهاست
سنجابی با 15 طایفه : دشت سنجابی جلیلوند - هرزه - سیمینوند ییلاق - منکاب کهنه - نفت شهر - قلعه وهاب قشلاق این ایل است
کلهر با 2 طیفه : اسلام آباد تاکواوزکدک ییلاق - نفت شهر تا سومار قصر شیرین قشلاق آنهاست
هلیلان وزردلان با 7 طایفه
پشتکوه با 7 طایفه : بلوط سان - ششدار- ایلاچوار - سرآب سالان - مهران - کلازران - چشمه برین - قره شاه - نوروز آباد ییلاق - پشتکوه - صمن پول مرز - بلاله مرز سومار - ابهر بدر - چمن بوئی - بدره مهران - اربند - بیدانه - آباد قشلاق این ایل است.
بنابراین از رایج ترین زبان های مورد استفاده در استان زبان کردی و زبان فارسی کرمانشاهی هستند. سابقه تاریخی کردها موجب پیدایش گویشهای بی شماری شده است که برخی از آنها عبارتند از: گویش کردی کلهری، گویش کردی اورامی، گویش کردی سورانی، گویش لکی.
زبان کردی دارای چهار شاخه اصلی و شصت گونه گویشی را در بر میگیرد که چهار شاخه اصلی زبان کردی شامل: کرمانجی شمال، کرمانجی جنوب، کردی کرمانشاهی، اورامی و گوران است که هر یک گویشهای خاصی را شامل میشود.
زبان کنونی مردم کرمانشاه و کردستان بدون هیچ شک و شبه ای از پهلوی و اوستایی ایران گرفته شده است. مهم ترین سند ریشه پهلوی زبان کردی سروده های باباطاهر عریان شاعر بلند آوازه ایران است که به لهجه محلی می باشد و از واژه های پهلوی یا همان کوردی امروزی استفاده کرده است .
جدای از این گویش ها، به دلیل مهاجرت اقوام مختلف زبان های دیگری نیز در استان مورد استفاده قرار می گیرد که عبارتند از: زبانهای ارمنی، ترکی، عربی و لری.
پرشت، پلو سیب، خمار آشی، خورش خلال بادام، شلمین، دوینه، زورده، زو و کره.
بخش شیرینی : کاک تخم مرغی، نان برنجی یا کلوچه برنجی، نان خانقی یا نان خرمایی
بخش دامداری : روغن کرمانشاهی یا روغن حیوانی که از شهرت جهانی برخوردار است.
بخش صنایع دستی : انواع آلات موسیقی چون: دف، تنبور، تار، دیوان و سه تار، انواع حصیرها، جاجیم، قالی، قلم زنی های روی مس، گلیم، گیوه