مجموعه قلعه يزدگرد: مجموعه بناهاي يادماني قلعه يزدگرد در هجده كيلومتري سه راهي ريجاب به سرپل ذهاب قراردارد.اين مجموعه با وسعت تقريبي چهل كيلومتر مربع از سمت شمال غرب با پرتگاه تندي به جلگه ذهاب و از طرف شمال شرق به صخره هاي پلكاني دالاهو محدود مي شود.براساس اولين تحقيقات وكاوشهاي باستان شناسي دراين منطقه و برطبق گچبري هاي مكشوفه از بناي معروف به «گچ گنبد» زمان ساخت اين مجموعه به دوره ساساني نسبت داده شده اما كاوشهاي بعدي دراين منطقه نشان داد بسياري از مجموعه بناهاي اين محدوده متعلق به اواخر دوره اشكاني است اين مجموعه شامل چند محوطه است:

ديوار گچ: خطي از استحكامات به طول دو ونيم كيلومتر و عرض دو تا چهار متر است و با قلوه و لاشه سنگ به همراه ملاط گچ ساخته شده است سرتاسر نماي خارجي اين ديوار با مجموعه از برج هاي نيم دايره اي شكل تقويت شده است.

آشپزخانه: در انتهاي پائين ديوار مجموعه اي از استحكامات قراردارد وبه احتمال زياد محل استقرار سربازان بوده است.

دروازه: دو برج منفرد در ابتداي ديوار دفاعي قرارگرفته است اين مكان دراوزه خوانده مي شود.

جاي دار: در حال حاضر اين محوطه بين باغهاي روستاي زرده قراردارد آثار برجاي مانده در اين محوطه نوعي استحكامات

دفاعي با ديوارها وبرجهاي تعبيه شده در آن را نشان مي دهد اين بنا احتمالاً تركيبي از دژ،  قلعه براي كل محوطه بوده است.

تپه رش: در سطح اين محوطه مقدار زيادي سفال از دوره هاي مختلف به دست آمده است.

قلعه يزدگرد: اين بنا در يكي از بلندترين ارتفاعات قراردارد. اطراف اين قلعه را حصاري با برجهاي نيم دايره اي شكل احاطه كرده است. قطر اين برجها بين دو تا شش متر است و با فاصله شش تا شانزده متر از يكديگر قرارگرفته اند.

گچ گنبد غربی و شرقی: اين محوطه كه بنام ميدان نيز شناخته مي شود داراي وسعت تقريبي 800×400 است. اطراف اين مجموعه را حصاري با برجهاي نيم دايره اي شكل در برگرفته است در قسمت جنوبي آن پرديس و در قسمت شمالي آن كاخي به چشم مي خورد و تزئينات گچي بسياري از داخل آن ب

ه دست آمده است.

قلعه داور: اين بنا در داخل روستاي بان گمبد قراردارد كاوشهاي باستان شناختي نشان داده است كه اين بنا آتشكده اي از دوران ساساني بوده است. و در اوايل اسلام با الحاق فضاهايي به آن تبديل به كارگاه شيشه گري شده است.

نقاره خانه: اين بنا درشمال شرقي بناي قلعه يزدگرد وبرروي ارتفاعات قراردارد اين بنا برج ديده باني بود.

آسياب: اين بنا درشمال غربي بناي قلعه يزدگرد بر روي ارتفاعات قرارگرفته است اين بنا نيز برج ديده باني بوده است.

ديوار دفاعی قلعه:اين اثر مربوط به دوره ساسانی است.

زندان:در امتداد دیوار دفاعی و در شمال محوطه کاکا کشتیه،  بقایای استحکاماتی دیده می شود که زندان نام دارد مصالح این استحکامات از قلوه سنگ و ملاط گچ است و به شیوه چینه ای ساخته شده اند. شواهد زیادی از نقشه اولیه و دقیق آنها در دست نیست. فقط سفالهای بدست آمده در این محوطه نشان می دهد که این محوطه در دوره اشکانی استفاده شده است

کاکا کشتیه:این محوطه در جنوب محوطه زندان و شمال محوطه آشپزگاه واقع است. این محل نزدیک دیوار گچ و بروی صخره ها است که بعنوان مقر نگهبانی مورد استفاده بوده،  مصالح آن قلوه سنگ و ملاط گچ می باشد.

محوطه میدان: محوطه میدان در بخش کم ارتفاع حوضه زرده قرار دارد. وسعت تقریبی آن 400 × 800 متر است و اطراف آن حصاری مستطیل شکل از قلوه سنگ و ملاط گچ کشیده اند. محوطه میدان خود به دو محوطه کوچکتر تقسیم می شود. بخش شمالی گچ گنبد نام دارد که از آن بعنوان کاخ یا حداقل بعنوان عمارت اعیانی تعبیر شده و گچبریهای کم نظیری از آن بدست آمده است.بخش جنوبی میدان فاقد بنا و هرگونه بقایای معماری است.

هشتره: در غرب محوطه میدان و در خارج از حصار آن،  هشتره قرار دارد. در این بخش،  آثار معماری اندکی از قلوه سنگ و ملاط گچ بدست آمد. کاوش در این بخش نشان داد که مقدار زیادی آوار ساختمانی اعم از گچبری،  قطعاتی از نقاشی دیواری و موزائیک در این محل ریخته شده بود در واقع این محل پس از تخریب بعنوان زباله دانی مورد استفاده قرار گرفته و آوار معماری یک ساختمان مجلل پس از پاکسازی در این محل رها شده بود. در این بخش بجز چند دیوار،  اثری از بنای سالم و حتی کف بنا هم بدست نیامد.

بان گنبد:در شرق مجموعه قلعه یزدگرد روستای بان گنبد قرار دارد. در بررسیهای صورت گرفته در این روستا،  مقدار زیادی سفال نوع سلطان آباد. سفالهای لعابدار با نقش سیاه زیر پوشش فیروزه ای مربوط به قرون 5 و 6 بدست آمد. بعلاوه قلعه داور نیز در این روستا قرار دارد که بنای اولیه آن مربوط به دوره ساسانی است.

سيستم آبرسانی خسروآباد به فيروزآباد: اين اثر در 2 کيلومتری جنوب شرق روستای خسروآباد قرار دارد و مربوط به دوره ساسانی است.

بقايای بنای سرخه ديزه: اين اثر در داخل روستای سرخه ديزه شهرستان کرند قرار دارد و مربوط به دوره ساسانی است.

مقبره شمس قمر: در 700 متری جنوب روستای طلسم قرار دارد مربط به قرون ميانه اسلامی (ايلخانی) است.

مقبره ابودجانه: در روستای زرده قرار دارد و مربوط به صدر اسلام است.

مسجد عبدالله بن عمر: اين مسجد يكي از مساجد صدر اسلام است كه در روستاي شالان از توابع ريجاب واقع شده است. شالوده اين بنا بر روي بنايي قبل از اسلام ساخته شده است. پلان مسجد به شكل مستطيلي است كه طول آن 18 متر و به عرض آن 107 متر است. درداخل شبستان مسجد،  هشت ستون در دو رديف به موازات هم قرار  دارد

بقاياي مسجد شالان: مربوط به قرون ميانه اسلامی و در 450متری شمال روستای شالان قرار دارد.

بنای تاق سنگی: مربوط به دوره ساسانی و در 500 متری شمال روستای شالان قرار دارد.

بنای ريجاب: در 1 کيلومتری شمال شرق روستای شالان و مربوط به دوره ايلخانی است.

بنای شالان: مربوط به دوره ايلخانی و در 350 متری شمال شرقی روستای شالان قرار دارد.

قاب سنگی سراب کنار: مربوط به دوره تاريخی و 2 کيلومتری شرق روستای شالان قرار دارد.

زندان دوناب(زينان): در 130 متری جنوب روستای شالان و مربوط به قرون ميانه اسلامی است. مهمترين ويژگي اين اثر دو طبق بودن آن است كه درميان ساير بناهاي بررسي شده درمنطقه منحصر به فرد است.همچنين ديوارهاي اين بنا بصورت چينه اي ايجاد شده كه از اين لحاظ با تكنيك ساخت حصار قلعه يزدگرد مطابقت دارد. با اين تفاوت كه دراين بنا هر چينه ي جديد با سنگ هاي درشت تر شروع ودر نهايت از سنگي كوچك استفاده شده است. به اين ترتيب رديف هاي چينه در ديوارها اين بنا كاملا مشهود است. ويژگي ديگر اين اثر اجراي سقف آن است كه برخلاف ساير بناهاي تاريخي منطقه بصورت مسطح ايجاد شده ونشاني از اجراي گنبد درآن ديده نمي شود.

قلعه ويرانه: در 300 متری شرق روستاس شالان و مربوط به قرون ميانه اسلامی است. بناي قلعه ويرانه به صورت منفرد و با استفاده از قلوه­سنگ،  آجر و ملات گچ نبم­کوب بر روي صخره­هاي طبيعي قله­ي کوه تلاش ساخته شده است. ابعاد قلوه­سنگ­هاي به کار رفته در بنا بين 15 تا 40 سانتي­متر است. در اطراف بنا تکه­هاي آجر به صورت پراکنده و به تعداد کم ديده مي­شود. پلان قلعه ويرانه با توجه به موقعيت صخره­هاي طبيعي شکل گرفته و تقريباً چهار گوش است. اضلاع آن داراي اندازه­هاي متفاوت وگاهاً داراي قوس ملايمي هستند. در جنوب اين بنا فضايي برج مانند به شکل نيم دايره به قطر داخلي 220 سانتي­متر ايجاد شده است

چهارتاقی گنبد کلايي: در 850 متری شمال غرب روستای شالان و مربوط به دوره ساسانی است. با توجه به شکل پلان،  نوع سقف و ساير عناصر معماري موجود(دالان طواف) احتمالاً اين بنا آتشکده و داراي کاربري مذهبي در دوره­ي ساساني بوده است

قلعه و برج خاموشی: در 340 متری جنوب غرب روستای شالان و مربوط به قرون ميانه اسلامی است. بناي قلعه به صورت افزوده،  بر روي برونزد صخره­اي و با مسالح قلوه­سنگ،  آجر،  تيرهاي چوبي و ملات گچ نيم­کوب ساخته شده است. سطوح داخلي و خارجي بنا به وسيله­ي گج اندود شده است. بقاياي استفاده از تيرهاي چوبي در ضلع جنوبي و برج به صورت سوراخ­هايي نمايان است. با توجه به شواهد به نظر مي­رسد پلان اين بنا چهارگوش و به شکل مستطيل است. از اين اثر تنها بخش­هاي اندکي شامل ديوارهاي غربي،  جنوبي و مناره يا برج آن باقي مانده است.

نقش برجسته بهشت و دوزخ: در 700 متری شمال شرقی روستای شالان و متعلق به قرون ميانی اسلامی است.